Een familiebedrijf loslaten doe je niet zomaar

Zodra een familiale ondernemer beslist dat zijn tijd in het familiebedrijf erop zit, dienen zich vier grote mogelijkheden aan: er is opvolging in de familie; het bedrijf blijft in familiehanden maar er komt een externe CEO, het bedrijf wordt verkocht, of gewoon stoppen.

De meest populaire optie is de overdracht aan een familiale opvolger. De intrede van een derde partij als aandeelhouder is een veel minder belicht scenario. Want slechts weinig bedrijven komen naar buiten met het verhaal van hun verkoop. Miguel Meuleman, hoogleraar ondernemerschap aan de Vlerick Business School, doet er onderzoek over. "Vlerick organiseert een Exit Academy . Daar merk je meteen dat bedrijven niet graag hun verkoopplannen bekendmaken. De familiebedrijven houden dat liever discreet."

Vlerick organiseert samen met BDO Belgium op 20 februari een Mergers, Acquisitions & Buyouts Conference. Die moet de perceptie over de verkoop verbeteren, en wat misverstanden wegwerken. Diverse opties worden geanalyseerd. Ofwel een onmiddellijke volledige verkoop van het familiebedrijf, ofwel een tussenoplossing. Daarbij neemt een externe investeerder in een eerste fase een belang in het bedrijf. "Dat is een graduele exit", legt Miguel Meuleman uit. "Je weet dat een derde partij instapt. Die wil later de investering verzilveren. Ook in die optie bestaan nog heel wat schakeringen. De familiale eigenaar kan een deel van de aandelen verkopen. Of de derde partij kan extra kapitaal in het bedrijf injecteren, waarmee de onderneming bijkomend kan groeien."

Voor Tom Gheysens was een graduele exit wel een zeer bewuste keuze. In 2009 was Audioprof, een specialist in geluidsinstallaties en achtergrondmuziek, een kmo met tien medewerkers en een omzet van 7 miljoen euro. Samen met zijn twee vennoten kon Gheysens gemakkelijk een gezonde kmo blijven. Gheysens zag echter internationaal potentieel en wou het bedrijf naar een volgend niveau brengen. Tegelijk wist hij dat er geen familiale opvolging was. Hij haalde de investeringsgroep 3d investors van de families Donck en Desimpel aan boord als nieuwe hoofdaandeelhouder. Zijn twee vennoten werden uitgekocht. Samen met 3d investors bouwde Gheysens tien jaar verder. Audioprof werd uiteindelijk in de zomer van 2019 verkocht aan Biamp Systems, een Amerikaans audio- en videobedrijf. "Tom Gheysens kocht zijn vennoten uit, maar het is een stap die voor veel familiebedrijven herkenbaar is", zegt Miguel Meuleman. "Als bijvoorbeeld de broers of zussen niet meer verder willen met het bedrijf, kan een van de telgen hen met steun van een investeerder uitkopen."

Tom Gheysens noemt de ervaring "een interessant proces. Ik zocht een partner met ondernemerschap, terwijl ik op veel investeerders botste die enkel interesse toonden voor de cijfertabel. Op termijn wilde ik niet langer onmisbaar zijn in Audioprof en dus wou ik schouder aan schouder kunnen bouwen. Ik wou het bedrijf verder doen groeien en tegelijk ook al een stuk van mijn vermogen veiligstellen." 

Belangrijk is dat de familie zich niet verliest in het verkoopproces. Neem praktische maatregelen, maar blijf doorwerken alsof er geen verkoop aankomt. "Elke dag ondernemen, de juiste dingen doen, en blijven investeren alsof je nog 100 jaar aandeelhouder zal blijven", benadrukt Hans Swinnen, partner bij 3d investors. "Gooi de remmen niet dicht om de winstcijfers te optimaliseren. Gaat de verkoop finaal toch niet door, dan heb je een achterstand opgelopen. Een professionele investeerder ziet dat sowieso."

Is die goede raad ook haalbaar in de praktijk? "Een verkoopproces duurt minimaal een jaar. Het werkt verlammend voor het bedrijf, of je dat nu wil of niet", zucht Tom Gheysens. "Bovendien ben je voordien al gauw een jaar bezig met het klaarmaken van je bedrijf. Gewoon je ding blijven doen, is al moeilijk genoeg."

Bij Audioprof wist het management vrij snel over de verkoopplannen aan Biamp, al gingen de eigenaars daarmee in tegen de adviezen. "Tegen het advies in van onze adviseur, hebben we het management vroeg meegenomen in het verhaal van een verkoop aan een Amerikaans bedrijf", aldus Hans Swinnen. "We wisten dat ze het ooit zouden vernemen en wilden dat ze het in alle transparantie van ons zouden horen. We wilden aansluiting vinden bij een complementaire industriële groep. Als je dat goed uitlegt, kunnen de mensen dat goed plaatsen."

Wat als de verkoop ondertekend is? Ook dan wacht de verkoper nog een taak. Tom Gheysens vertelt hoe hij zijn personeel op de kansen heeft gewezen. "Ik heb onze mensen uitgelegd dat het om een groot Amerikaans groeibedrijf ging dat hen kansen bood. Eerst was er twijfel, maar gaandeweg begonnen de medewerkers te begrijpen dat ze zaken konden realiseren. Dat ze om iets mochten vragen en dat de overnemer dat zelfs apprecieerde."

Ten slotte: ook de organisatie moet goed zitten. Die moet mee evolueren, zeker wanneer tijdens een graduele exit belangrijke ingrepen volgen. Audioprof kocht in 2015 het Amerikaanse merk Community, waardoor de omzet verdubbelde tot 38 miljoen euro. "Dat is een meerwaarde van zo'n getrapte uitstap", zegt Miguel Meuleman. "Je kan internationaliseren en consolideren met een financiële partner die meer risico kan nemen, maar dan moet je ook je organisatie mee laten groeien".

Het klinkt eenvoudig, maar te bruusk aanpassen kan nefast zijn voor het vervolg van het verkoopproces. Doe het niet te snel, geeft Hans Swinnen tot besluit als advies mee. "De organisatie moet wennen aan de veranderingen. Toen wij van start gingen bij Audioprof werkten er twaalf mensen heel hard. We hebben aanwervingen gedaan, een structuur gecreëerd, een kwartaalrapportering uitgebouwd en elementen van deugdelijk bestuur toegevoegd. Het is belangrijk, maar zoals bij veel dingen in een verkoopproces: overdrijf ook daarin niet."

Bron: Trends van 13/02/2020